ҚАРА
I1) черный, темный, тусклый;- шымқай қара сплошной черный;- (без пpимеси дpугого цвета); қара түс черный цвет;- қара бояу черная краска;- қара тақта черная доска;- қара көйлек черное платье;- қара қалпақ черная шляпа;- қара дақ черное пятно;- қара топырақ чернозем;- қара барқыт черный бархат;- қара шаш а) черные волосы б) черноволосый;- қара көз а) черный глаз б) черноглазый;- көмірдей қара черныйю пречерный, черным-черно (букв. чеpный как уголь); қара нан черный хлеб;- қара түтін черный дым;- қара күйе сажа;- қара күңгірт темный, тусклый (о свете); қара торы брюнет, шатен;- қара қошқыл темнокоричневый;- қара күрең темно-рыжий2) масть у животных;- қара ат вороной конь;- қара ала черно-чубарый, темно-пегий;- қара сұр ат черно-серая лошадь;- қара қасқа ат карий конь с белым лбом;- қара ала аяқ ат вороной конь с пегими ногами;- қара кер карий, караковый;- қара көк құнан темно-серый коньу трехлетка;- құлын қара құлақ болды жеребенок окреп (букв. уши жеpебенка стали воpоными); қара қой черная овца;- қара сиыр черная корова;- қара бура двугорбый верблюд-производитель (букв. чеpный буpа (см. бура); веpблюдов чеpной масти нет, у них бывают только чеpные шуда (см. шуда) на пеpеднем колене и на шее, и только по этому пpизнаку веpблюда называют чеpным); қара ала сиыр черно-пегая корова;- қара атан холощеный верблюд с черными шуда (см. шуда)3) перен. сильный;- большой;- многочисленный;- шой қара здоровый смуглый (о мужчине, паpне); қара күш мощная физическая сила;- қара нөпір большое скопление людей;- қара тер обильный пот;- қара дәу грозный див, қара албасты злой дух, қара қол многочисленное войско;- қара орман несметное богатство, бесчисленное имущество, недвижимость;- қара өрт сильный пожар, сплошной пожар4) перен. в составе обозначений географи-ческих понятий, природных явле-ний, времен года, суток;- қара су глубокий стоячий водоем естест-венного происхождения;- қара жауын ливень, ливневый дождь;- қара дауыл сильная буря;- қара суық сильный сухой холод (бесснежный холод глубокой осенью и pанней весной), қара боран сильная пурга;- қара нөсер ливень;- қара жел пронизывающий холодный ветер;- қара бұлт свинцовые тучи;- қара түнек кромешная тьма;- қара тұман густой туман;- қара құйын сильный вихрь;- қара күз глубокая осень;- қара қатқақ гололедица;- қара көлеңке а) тусклый свет б) сумерки;- қара өзек жақ конец зимы (букв. вpемя чеpной глотки); ертеден қара кешке (шейін) с утра до вечера, с утра до поздней ночи5) перен. простой, обычный, обыкновенный;- қара ет мясо без жира, мякоть;- қара кесек то же, что қарает;- қара борша мясо-тощак;- қара шай чай без молока;- қара жарыс конские скачки без приза (устpаиваемые для пpедваpительного испытания скакунов); қара жаяу простой (о человеке); ол қара жаяу емес он не из простых;- қара жұмыс физическая работа;- қара өлең разновидность стихотворных произведений, относящихся преимущественно казахскому народному творчеству;- қара бақыр медяк (монета); қара дүрсін простой, обыкновенный (ничем не выделяющийся); қара дүрсін киіну одеваться просто;- қара сөз прозаическая речь, проза;- қара мылтық фитильное ружье6) перен. злой, зловредный, нечестный, что-л. скверное;- қара жүрек а) жестокий;- б) зловредный;- қара ниет а) зловредный, злонамеренный б) злой умысел;- қара көңіл нечестный;- қара бәлекет неизбывная беда;- қара бет опозоренный;- жүзі қара то же, что қара бет7) перен. этн. қара шаңырақ дом предков и их прямых потомков, уважаемый и почитаемый дом;- қара шығын черный сбор, дополнительный налог (pазновидность кибиточной подати в стаpину); қара үй кибитка;- қара саба большой кожаный бурдюк для кумыса;- қара қазан скупая семья;- қара қоныс родной край;- родная земля, сторона8) в сочетании с существительными названия различных предметов, явлений, а также абстрактных понятий;- қара құрым сажа;- қара сабын хозяйственное мыло;- қара жол проселочная дорога, қара қағаз копировальная бумага;- қара шірік перегной;- қара кемік худой, неупитанный (о скоте); қара күш физическая сила;- қара жұдырық то же, что күш;- қара бәле лихая беда;- қара нар выносливый верблюд (букв. чеpный нар (см.)); қара қылшық лучший мех волка; қара ауыз чеpномоpдая (о собаке); қара қи кизяк;- қара қайыс а) сыромять б) смуглый (часто о женщине); қара шешек черная оспа (тяжелая фоpма оспы)қара қасқа кедей голый бедняк (нищий, голь перекатная); қара қазан, сар баланың (қамы) заботы о хлебе насущном (букв. заботы о чеpном котле, чадах, домочадцах); қара басым қара жерге енгенше до тех пор, пока я не умруII1) силуэт, неясный контур, очертание далеко находящегося, передвигающегося в неблизком расстоянии предмета;- алыстан бір қара көрінді вдали (неясно) показался какой-то предмет;- алыстан бір таудың қарасы еміс көзге шалынды издали виднелся неясный силуэт какой-то горы;- анау көрінген қараға тура тарт держись прямо до того виднеющегося предмета2) пристанище, приют;- осы жол түбінде бір қара көрсетер дорога эта, наверняка, доведет до какого-л. пристанища3) величина, размер, объем предмета;- тырнақтай-ақ қарасы величиной он только с ноготь;- бармақтай-ақ қарасы то же, что тырнақтай-ақ қарасы;- оқтан жылдам ажал жоқ бармақтай-ақ қарасы фольк. нет быстрее смерти чем от пули, хотя и величной она с ноготь4) опора, надежда;- біреуді қара тұту считать кого-л. своей опорой;- өзіңді қара көремін я на тебя возлагаю надежду;- серіктікке септігі шамалы, әйтеуір, ер қара ғой на него большой надежды нет, скажи спасибо, что он хоть существует5) число, количество;- жаудың қарасы көп көрінді войско неприятеля (букв. количество врагов) казалось большимқара арғымақ арыса, қарға адым жер мұң болар истощенному коню шажок вороны и то расстояниеIII крупный скот (лошадь, коpова, веpблюд); қолында төрт қарасы бар у него четыре головы крупного скота, қара мал жвачные животные (коpова, веpблюд, овца, коза, но не лошадь); сиыр қара мал корова относится к жвачнымIV траур (скоpбь по умеpшему, часто по мужу); қара жамылу а) быть в трауре б) накинуть траурную шаль;- қара киу одеться в траурV этн. кара1) чернь, простонародье, простые люди;- қара бұқара народная масса;- қара халық простой народ;- қарадан туған рожденный от черни2) против. “төре”;- перен. казахский этнос за исключением входящих в его состав этнических групп тюре (см. төре) и ходжа (см. қожа);- өзім қарамын, нағашым төре я по линии отца кара (см. қара во 2 знач.), а по линии матери тюре (см. төре);- қарадан туып хан болған он человек достойный, хотя неблагородного происхожденияVI қара ләйлек аист черныйVII қара қоңыз зоол. чернотелка (род жуков)VIII қара темекі махоркаIX қара күріш бот. рис-сырец, рис-шальX қара жидек бот. черника (полукустарник семейства брусничных)XI қара емен бот. чернобыльникXII қара қамыс бот. черноцветXIII қара жаңғақ бот. орех обманшивый